Sabah tartıldınız. Rakam, umduğunuz gibi çıkmadı. Belki biraz yükselmişti ya da hiç değişmemişti. Gününüz bir anda gölgelendi. Kendinizi kötü hissettiniz, belki bir şeyler yememeye karar verdiniz ya da tüm süreci boşa çıkmış gibi gördünüz.
Peki, gerçekten bir rakam hayat kalitenizi, kendinize verdiğiniz değeri ve psikolojik sağlamlığınızı bu kadar belirlemeli mi?
Tartıdaki sayı, sadece yerçekiminin üzerinizde yarattığı etkidir. Ne kişiliğinizi, ne yeteneklerinizi, ne de insanlarla kurduğunuz ilişkileri belirler. Ama ne yazık ki çoğumuz bu sayıya fazlasıyla anlam yüklüyoruz. Bu yazıda, tartı takıntısının psikolojik etkilerini, kilo takibinde yapılan hataları ve özgüveni sayılara bağlamadan sağlıklı yaşamanın yollarını ele alacağız.
Tartı Neden Bu Kadar Önemseniyor?
Toplumsal olarak kilosu düşük bireylerin daha “başarılı”, daha “iradeli” ve daha “güzel” olduğuna dair yanlış bir inanış söz konusu. Bu durum, sayılara kutsallık atfetmemize neden oluyor. Çünkü:
-
Medyada zayıflık başarı ile eşleştiriliyor.
-
Sağlık algısı, çoğu zaman sadece kiloya indirgeniyor.
-
Diyet kültürü, “tartıdaki eksilme”yi tek ölçüt olarak sunuyor.
Ancak bu bakış açısı hem beden algısını çarpıtıyor hem de psikolojik baskı oluşturuyor.
Tartıdaki Rakam Ne Değildir?
Tartıdaki sayı;
-
Ne kadar sağlıklı olduğunuzu,
-
Ne kadar değerli biri olduğunuzu,
-
Ne kadar başarılı olduğunuzu,
-
Ne kadar güzel ya da yakışıklı olduğunuzu,
-
Ne kadar iradeli olduğunuzu göstermez.
Bu sayı sadece bir veridir. Tıpkı tansiyon, nabız ya da kan şekeri gibi. Yani değerlendirme ancak bütüncül bir sağlık çerçevesinde anlam kazanabilir.
Tartı ile Kurulan Olumsuz İlişki
Birçok kişi, sabah tartıda çıkan sayıya göre gününü planlar. Sayı düşmüşse kendini ödüllendirir, çıkmışsa cezalandırır. Bu durum;
-
Yeme bozukluklarına,
-
Motivasyon kaybına,
-
Stres yeme davranışına,
-
Bedensel memnuniyetsizliğe yol açabilir.
Özellikle kilo verme sürecinde tartının oynaklığı, bireyin “başarısızım” algısını tetikleyerek tüm sürecin sabote olmasına neden olabilir. Oysa bu tamamen doğal fizyolojik dalgalanmalardır.
Tartıdaki Rakam Neden Sürekli Değişir?
Kilonuz sadece yağ oranınızdan ibaret değildir. Günlük değişimlere sebep olan birçok faktör vardır:
-
Hormonal döngüler (özellikle adet öncesi dönem)
-
Vücutta tutulan su miktarı
-
Bağırsak hareketliliği
-
Uyku kalitesi
-
Tuz tüketimi
-
Spor sonrası kaslarda oluşan mikroskobik yıkım
Yani o gün +1 kg görmek, yağlandığınız anlamına gelmez. Sadece vücudunuzun bir sürece tepki verdiğini gösterir.
Tartı Takibini Sağlıklı Hale Getirmenin Yolları
1. Haftada Bir, Aynı Koşullarda Tartılın
Her gün tartılmak yerine haftada bir gün belirleyin. Aynı saatte, aynı kıyafetle ve aç karnına yapılan ölçüm daha anlamlı sonuç verir.
2. Döngüsel Değerlendirme Yapın
Aylık trendi gözlemleyin. Bireysel günlere odaklanmak yerine haftalık/aylık genel eğilimlere bakmak daha doğru sonuçlar sunar.
3. Tartı Dışındaki Göstergelere Odaklanın
-
Kıyafetlerinizin beden değişimi
-
Fiziksel enerjinizin artışı
-
Uyku kalitesindeki iyileşme
-
Yeme krizlerinin azalması
-
Vücut ölçülerindeki fark
-
Psikolojik esneklik
Tüm bu faktörler, sağlığınızın geliştiğine dair güçlü işaretlerdir.
Sayılardan Sıyrılmak: Tartıdan Bağımsız Özdeğer Geliştirmek
Bir rakamın sizi tanımlamasına izin vermemek, kendinize verdiğiniz değeri başka alanlarda da görmenizi gerektirir. Bu farkındalığı geliştirmek için:
-
Başarılarınızı sadece fiziksel hedeflerle sınırlandırmayın.
-
Kendinize dış görünümünüzden bağımsız övgüler verin.
-
İçsel motivasyon kaynakları oluşturun: enerji artışı, odaklanma, uyku kalitesi vb.
Unutmayın: Tartıdaki düşüş, sadece sonuçtur; esas değer, o sonuca giderken gösterdiğiniz özveridir.
Tartıyı Sadece Bir Araç Olarak Görün
Tıpkı pusula gibi. Gideceğiniz yönü gösterebilir ama yürümek yine size kalır. Tartı, sürecin bir parçası olabilir; ama asla merkeze alınmamalı.
Günde 10 kez tartılmak, sizin süreci yönetmediğinizi; sürecin sizi yönettiğini gösterir. Ve bu psikolojik baskı, sürdürülebilir bir ilerlemeyi engeller.
Tartı Sadece Bir Sayıdır, Siz Ondan Fazlasısınız
Tartıdaki rakam belki hedefinize ne kadar yaklaştığınızı gösterebilir ama kim olduğunuzu asla belirleyemez. Bir rakamın ruh halinizi, motivasyonunuzu ya da kendinize duyduğunuz saygıyı belirlemesine izin vermeyin.
Daha da önemlisi, sayılar geçicidir; farkındalık kalıcıdır. Sürecinize duyduğunuz saygı, kendinize olan inancınız ve iç sesinizin gücü, tartının gösterdiğinden çok daha fazla önem taşır.
Diyetisyen Aslı Aktürk ile Sayılardan Özgürleşin
Tartının üzerinizde kurduğu baskıdan kurtulmak istiyorsanız yalnız değilsiniz. Danışanlarımın büyük çoğunluğu, rakamların gölgesinde kendini eksik, yetersiz ve başarısız hissediyor. Diyetisyen Aslı Aktürk olarak benim yaklaşımım, rakamları merkeze değil, arka plana yerleştiren bir sistem kurmak.
Sizinle çalışırken ilk hedefim, bedeninizle ve onun göstergeleriyle sağlıklı bir bağ kurmanız olur. Çünkü gerçek değişim, içsel olarak başladığında fiziksel olarak da görünür hale gelir. Tartı sadece bir araç olabilir ama sizin özdeğeriniz tüm bu sayılardan bağımsızdır.
Eğer artık kendinizi bir sayı üzerinden tanımlamak istemiyorsanız, farkındalığa dayalı beslenme yaklaşımıyla bu zihinsel dönüşümü birlikte inşa edebiliriz. Çünkü siz yalnızca bedeniniz değilsiniz; siz, düşünceleriniz, duygularınız ve yolculuğunuzsunuz.