Kilo verme yolculuğunda hedef kiloya ulaşmak çoğu kişinin gözünde nihai zafer olarak görülür. Aylarca belki yıllarca süren emek, fedakârlık ve disiplinin ardından tartıda görmek istediğiniz sayıya ulaşırsınız. Ancak birçok insan bu noktada farkında olmadan yeni bir sürecin başladığını unutur.
Araştırmalar, kilo veren kişilerin %80’inden fazlasının 2 yıl içinde eski kilolarına döndüğünü gösteriyor. Bu oran, sadece kısa süreli diyetler yapanlarda değil, ciddi kilo kaybı yaşayanlarda bile oldukça yüksek.
Peki, neden hedefe ulaştıktan sonra eski alışkanlıklara dönme riski bu kadar büyük?
1. Kilo Vermek ile Kilo Korumak Arasındaki Fark
Kilo verme süreci, genellikle belirgin kurallar, motivasyon unsurları ve güçlü bir hedef içerir. Ancak hedefe ulaştığınızda:
-
Kurallar esner
-
Motivasyon azalır
-
“Artık başardım” düşüncesi ile eski alışkanlıklar geri döner
Kilo koruma süreci, kilo vermekten daha az heyecan verici olduğu için çoğu kişi bu dönemi hafife alır.
2. Psikolojik Faktörler
2.1 Hedefe Odaklı Düşünme
Birçok kişi süreci “hedef kiloya ulaşana kadar” olarak planlar. Oysa sağlıklı yaşam, hedefe ulaştıktan sonra da devam eden bir süreçtir.
2.2 Ödül Mantığı
“Artık zayıfladım, istediğimi yiyebilirim” düşüncesiyle eski beslenme alışkanlıklarına dönmek.
2.3 Motivasyon Kaybı
Başarıya ulaştıktan sonra motivasyonun azalması ve kontrol mekanizmalarının gevşemesi.
3. Biyolojik Faktörler
3.1 Metabolik Adaptasyon
Uzun süreli kalori açığı, metabolizma hızını düşürür. Kilo verildikten sonra metabolizma, eski hızına dönmekte zorlanabilir. Bu da daha az kaloriyle kilo alımına yol açar.
3.2 Açlık Hormonları
Leptin (tokluk hormonu) seviyeleri azalırken ghrelin (açlık hormonu) seviyeleri artar. Bu hormonal değişim, iştahı artırır.
3.3 Kas Kütlesi Kaybı
Kilo verme sürecinde kas kaybı olduysa, bazal metabolizma düşer ve kilo almak kolaylaşır.
4. Eski Alışkanlıkların Geri Dönmesi
Kilo verme sürecinde uygulanan alışkanlıklar kalıcı hale getirilmezse, eski beslenme ve yaşam tarzına dönmek kaçınılmaz olur. Örneğin:
-
Düzenli egzersizi bırakmak
-
Porsiyon kontrolünü unutmak
-
Ara öğünleri abartmak
-
Sık sık “kaçamak” yapmak
5. Sosyal ve Çevresel Etkiler
-
Kutlamalar ve tebrik yemekleri
-
Aile ve arkadaş çevresinin “Artık zayıfladın, yesen de olur” yaklaşımı
-
Tatiller, davetler, iş yemekleri
Çevresel faktörler, koruma döneminde eski kiloya dönüş riskini artırır.
6. Geri Kilo Alımını Önleme Stratejileri
6.1 Kilo Koruma Planı Oluşturun
-
Haftalık kilo takibi
-
Porsiyon kontrolünü sürdürmek
-
Düzenli fiziksel aktivite
6.2 Yavaş Geçiş Yapın
Hedef kiloya ulaştığınızda aniden kalori artırmak yerine, kademeli olarak yükseltin.
6.3 Yeni Hedefler Belirleyin
Kilo koruma sürecinde motivasyonu sürdürmek için yeni hedefler (spor performansı, kas gelişimi vb.) koyun.
6.4 Duygusal Yeme Farkındalığı
Stres, sıkıntı veya mutluluk anlarında eski alışkanlıklara dönmemek için farkındalık teknikleri kullanın.
7. Gerçek Hayattan Örnek
Mehmet, 8 ayda 25 kilo verdi. Hedef kilosuna ulaştıktan sonra eski dostlarıyla daha sık buluşmaya başladı, dışarıda yemek yeme alışkanlığı arttı. Spor salonuna gitmeyi bıraktı. 1 yıl içinde 18 kilosu geri geldi.
Mehmet’in hatası, kilo vermeyi “son durak” olarak görmesi ve koruma sürecine hazırlık yapmamasıydı.
8. Bilimsel Verilerle Destek
ABD Ulusal Kilo Kontrol Kayıtları’na göre, kilolarını uzun süre koruyan kişilerin ortak özellikleri:
-
Haftada en az 150 dakika egzersiz yapmak
-
Haftada en az 1 kez tartılmak
-
Düzenli kahvaltı yapmak
-
TV izleme süresini sınırlamak
-
Diyet döneminde öğrendiği alışkanlıkları sürdürmek
9. Sonuç
Hedef kiloya ulaşmak, sürecin bitişi değil, sağlıklı yaşamın yeni bir aşamasıdır. Eski kiloya dönmemek için koruma dönemini ciddiye almak, yeni hedefler belirlemek ve sürdürülebilir alışkanlıklar geliştirmek gerekir.
Unutmayın, asıl başarı hedefe ulaşmak değil, orada kalabilmektir.
Belki defalarca başladınız… belki de hep bir şeyler eksik kaldı. Diyet listeleri indirildi, kalori hesapları yapıldı, spor salonlarına gidildi ama sürdürülemedi. Çünkü sağlıklı yaşam bir ezber değil, sizinle birlikte şekillenen bir süreçtir. Diyetisyen Aslı Aktürk olarak, yalnızca liste vermekle kalmıyorum; size özel, yaşam tarzınıza uyumlu, psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarınızı dikkate alan bir yaklaşım sunuyorum. Hedefiniz ister kilo vermek, ister hormon dengenizi yeniden kurmak, isterse bağırsak sağlığınızı iyileştirmek olsun, ben sizin yanınızdayım. Sizi tanımadan, hayatınızı dinlemeden, yargılamadan sadece neyin “işe yaradığını” değil, neyin “size iyi geldiğini” birlikte buluyoruz.
Zamanla yarışırken kendinizi ihmal ettiğinizi fark ediyorsanız, yalnız değilsiniz. Modern yaşamın hızlı temposunda çoğu zaman önceliklerimiz değişiyor, fakat bedenimizin verdiği sinyaller bir şekilde kendini hatırlatıyor. Uyandığınızda yorgun hissediyorsanız, öğün atlarken vicdan azabı duyuyorsanız ya da tartıdaki sayı bir döngü gibi inip çıkıyorsa, bu yalnızca “beslenme sorunu” değil; yaşamla kurduğunuz dengenin bozulduğunu gösterir. İşte tam da bu noktada birlikte yeniden inşa edebileceğimiz bir yolculuk başlıyor. Size özel analizlerle, bilimsel temelli ama esnek bir sistemle, hem ruhunuza hem bedeninize iyi gelecek bir denge kuruyoruz. Çünkü her bedene aynı reçete yazılamaz; siz eşsizsiniz, yolculuğunuz da öyle olmalı.
Kendinize yatırım yapmanın zamanı geldi. Ertelediğiniz her başlangıç, sizi biraz daha yoran bir alışkanlığa dönüşmesin. Bugün, hayatınızda bir fark yaratmak için doğru gün olabilir. Eğer hazırsanız, ister danışmanlık ofisimde yüz yüze, ister Türkiye’nin ya da dünyanın herhangi bir yerinden online olarak buluşabiliriz. İlk görüşmemizde sadece kilo değil; uykunuzdan stres düzeyinize, sosyal alışkanlıklarınızdan günlük rutinlerinize kadar her şeyi birlikte analiz ediyoruz. Hemen bana ulaşabilir, size özel süreci başlatabilirsiniz. Sizin hikâyeniz önemli, çünkü sağlık sadece bir hedef değil; her sabah uyanırken hissettiğiniz huzurun ta kendisidir.
